ورود روس‌ها به رقابت‌های سلطنتی

گروه شرکت‌های «ناتس‌پرایکت‌استروی» (NPS) در حال انجام مذاکراتی در خصوص مشارکت NPS در پروژه‌های زیرساختی راه‌آهن در قلمرو عربستان است. شرکت‌های روسی، به لطف حمایت دولت، اکنون قادرند در بازار عربستان با بزرگترین بازیگران بین‌المللی به طور برابر رقابت کنند.

پل زمینی

دمیتری بولوتسکی معاون بازرگانی مدیر کل «ناتس‌پرایکت‌استروی» اظهار داشت، گروه شرکت‌های «ناتس‌پرایکت‌استروی» در حال حاضر در حال مذاکره با نهادهای دولتی مانند وزارت سرمایه‌گذاری (MISA) و همچنین شرکت‌های خصوصی برجسته پادشاهی عربستان سعودی (KSA) در حوزه ساخت‌وسازهای زیرساختی می‌باشد. وی هدف از این مذاکرات را «ایجاد موثرترین سازوکارهای همکاری و اجرای پروژه‌ها در عربستان سعودی» عنوان کرد.

به گفته بولوتسکی، به لطف برنامه توسعه ملی سعودی با عنوان «چشم‌انداز 2030» (Vision 2030)، تجارب و فناوری‌های گروه شرکت‌های «ناتس‌پرایکت‌استروی» می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند؛ به ویژه در مگاپروژه‌هایی چون Saudi Landbridge و راه آهن سراسری عربستان (ترانس عربی).

Saudi Landbridge («پل زمینی») پروژه‌ای برای ساخت خط آهنی به طول 950 کیلومتر میان بندر جدّه (واقع در سواحل دریای سرخ) و پایتخت عربستان سعودی، یعنی ریاض، است. این خط آهن، در شهر ریاض به خط موجودی که تا بندر دمّام در خلیج فارس امتداد دارد (و در راستای این پروژه نوسازی خواهد شد)، متصل خواهد گردید. برآورد اولیه هزینه این پروژه 7 میلیارد دلار است. در ابتدای آوریل سال جاری شرکت «راه‌آهن عربستان سعودی» (SAR) مناقصه‌ای را در خصوص طراحی و ساخت «Saudi Landbridge» (لندبریج یا پل زمینی سعودی) اعلام کرد.

راه آهن سراسری عربستان

«راه آهن ترانس عربی» یا «راه آهن خلیج فارس» (Persian Gulf Railway) به طول 2177 کیلومتر قرار است شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس (عربستان سعودی، امارات متحده عربی، عمان، بحرین، کویت و قطر) را به یکدیگر متصل کند. بحث و بررسی پیرامون این پروژه بیش از 10 سال است که ادامه دارد.

در سال 2017 میلادی وزارت صنعت و تجارت روسیه از علاقمندی شرکت‌های روسی، به ویژه شرکت «راه‌آهن روسیه»، به ساخت «شاهراه ترانس عربی» (شاهراه سراسری عربستان) خبر داد.

به گفته الدانیز حسینوف کارشناس مستقل مرکز مطالعات اوراسیای حیدر علی‌اف دانشگاه ابن خلدون (استانبول)، در بازار ساخت‌وساز راه آهن عربستان سعودی گروه شرکت‌های «ناتس‌پرایکت‌استروی» مانند هر شرکت روسی بالقوه دیگری، باید با بزرگترین بازیگران بین‌المللی که مدت‌هاست در منطقه حضور دارند، رقابت کند؛ شرکت‌هایی نظیر SYSTRA و TSO فرانسوی، و Webuild ایتالیایی. در مناقصات جدید شرکت‌های چینی و ترکیه‌ای نیز مشارکتی فعال از خود نشان داده‌اند.

مدل کنسرسیومی

این کارشناس به ویژگی کلیدی بازار عربستان، یعنی مدل کنسرسیومی، نیز اشاره می‌کند: پروژه‌های بزرگ با تشکیل تیم‌هایی از شرکت‌های کشورهای مختلف و با تخصص‌های گوناگون اجرا می‌شوند که این امر امکان تقسیم و توزیع ریسک‌های فنی، تامین مالی و تخصص را فراهم می‌آورد.

در چنین شرایطی، رقابت‌پذیری شرکای روسی می‌تواند از طریق پیشنهادات جامعی فراهم شود که مواردی نظیر فناوری‌ها، تامین مالی از طریق صندوق سرمایه‌گذاری‌های مستقیم روسیه (RDIF) و همکاری با شرکای داخل و بین‌المللی را در بر می‌گیرند.

الدانیز حسینوف همچنین اظهار داشت، روسیه و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برنامه‌های بزرگی برای گسترش همکاری‌ها دارند، لیکن مشکل اصلی دقیقا در فقدان زیرساخت‌ها نهفته است. البته عربستان سعودی پیش‌تر به کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب پیوسته و نخستین قطار باری نیز از استان چلیابینسک از طریق مسیر شرقی این کریدور و بندر بندرعباس ایران در اواخر سال 2023 میلادی به عربستان رسیده است.

امضای توافقنامه جامع همکاری میان صندوق سرمایه‌گذاری‌های مستقیم روسیه، شرکت «راه‌آهن روسیه» و «راه‌آهن عربستان» در اکتبر سال 2019 میلادی در جریان سفر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به عربستان سعودی، نیز به همکاری میان روسیه و عربستان سعودی انگیزه جدیدی داد. در این سند، توسعه مشترک شبکه «راه‌آهن عربستان» و مشارکت در پروژه‌های برنامه Vision 2030، از جمله احتمال تحویل سامانه‌های امنیتی روسی و انتقال فناوری‌های مدیریت زیرساخت، پیش‌بینی شده است.

این تحلیلگر در ادامه خاطر نشان کرد، طولانی‌تر کردن کریدور شمال-جنوب از طریق بحرین و عربستان سعودی تا بنادر دریای سرخ یا حتی فراتر از آن تا آفریقا، هنوز به صورت مستند ثبت نشده است، لیکن به‌روزرسانی گسترده زیرساخت‌های منطقه‌ای این گزینه را به موضوع مباحثات کاربردی و عملی بدل کرده است.

دمیتری کوپتِف