برخورد ناشیانه

دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا قصد دارد تعرفه‌هایی تجاری برای واردات از کشورهای بریکس وضع نماید. این اقدام می‌تواند زنجیره‌های تامین کالای جهانی را مختل کند.

حمله به تجارت

مالک جدید کاخ سفید احتمال اعمال تعرفه‌های گمرکی 100 درصدی بر واردات محصولات تولید شده در کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی، امارات متحده عربی، مصر، ایران، اتیوپی و اندونزی) را مطرح کرد.

دو روز بعد نیز وی اعلام کرد که ممکن است از 1 فوریه تعرفه‌های جدیدی به میزان 10 درصد بر کالاهای وارداتی از چین اعمال شوند.

پس از این بیانیه، شاخص‌های بورسی که ارزش سهام چینی را نمایش می‌دهند، 1 تا 2 درصد ریزش داشتند. لازم به ذکر است، ترامپ همچنین آماده است تا این تاکتیک را علیه واردات از اتحادیه اروپا نیز به کار گیرد.

مسیر محموله‌ها ممکن است تغییر کند

چین و اتحادیه اروپا، مهمترین صادرکنندگان کالا به بازار آمریکا هستند. طبق آخرین داده‌های کام‌تریدِ (Comtrade) سازمان ملل متحد، کشورهای بریکس در سال 2023 میلادی مجموعا 300 میلیارد دلار کالا از ایالات متحده خریداری کرده‌اند، در حالی که ارزش کالاهای صادراتی این کشورها به آمریکا 650 میلیارد دلار بوده است. از جمله این کالاها می‌توان به محصولات صنایع ماشین‌سازی، الکترونیک، کالاهای خانگی، پلاستیک، فولاد، آهن و سنگ‌های قیمتی اشاره کرد.

بسته شدن بازار ایالات متحده، این کشورها را وادار خواهد کرد که صادرات خود را به بازارهای دیگری هدایت کنند، لیکن جذب چنین حجمی از کالاها برای این بازارها دشوار خواهد بود. در نتیجه خطر اعمال محدودیت‌های تجاری ثانویه بر اساس الگوی «اثر دومینو» از سوی سایر کشورها نیز به وجود خواهد آمد.

درس‌هایی از تاریخ که به خوبی آموخته نشده‌اند

جنگ تجاری قبلی ایالات متحده آمریکا با اتحادیه اروپا و چین که از سال 2017 میلادی آغاز شد، موجب کاهش سهم این کشورها از تجارت متقابلشان گردید؛ به ویژه در جریان کالاهای وارداتی از چین.

بدین ترتیب، از سال 2017 میلادی تا پایان سال 2023 سهم آمریکا از مجموع صادرات چین از 19 درصد به 14/8 درصد کاهش یافت، در مقابل نیز سهم چین از مجموع واردات آمریکا از 21/8 درصد به 14/1 درصد رسید. در صورت وضع موانع تجاری توسط ایالات متحده علیه کشورهای بریکس، سناریوی مشابهی نیز می‌تواند رقم بخورد.

البته در صورت افزایش نرخ تعرفه‌ها برای کالاهای وارداتی از کشورهای بریکس، بخشی از این محصولات می‌تواند به روسیه ارسال شود. لیکن از سوی دیگر، تکرار وضعیت سال 2022 نیز در کشورهای بریکس محتمل است: زمانی که تغییر اجباری

مسیر جریان‌های صادراتی روسیه به سمت بازارهای آسیا منجر به افزایش بسیار زیاد بار ترافیکی در خطوط ریلی شد. همین موضوع می‌تواند به یک عامل بازدارنده برای رشد تجارت متقابل در کشورهای بریکس تبدیل شود.

تعرفه‌های جدید آمریکا می‌توانند شرکت‌های لجستیکی را وادار کنند تا مسیر کالاهای خود را به سمت بازارهای دیگری تغییر دهند و همچنین به منظور ورود به بازار آمریکا از ارسال مستقیم کالا به این کشور اجتناب ورزند.

این روند نه تنها زمان ترانزیت را طولانی‌تر می‌کند، بلکه میزان مصرف سوخت را بالا برده و موجب افزایش تقاضا برای کانتینرها و ظرفیت حمل‌ونقلی بیشتر می‌شود.

با این حال وقوع تغییرات مذکور در دینامیک تجارت، ضمن ایجاد تقاضای پایدار برای حمل‌ونقل دریایی و ظرفیت‌های جدید، می‌توانند در نهایت به نفع صنعت حمل‌ونقل کانتینری باشد.

زیانی برای همه

برنامه‌های ترامپ تهدیدی جدی برای اقتصاد جهانی محسوب می‌شوند. جریان‌های تجاری موجود میان بزرگترین بازیگران بازار، همواره به یکدیگر وابسته بوده‌اند و محدودیت ناگهانی و شدید دسترسی به بازار آمریکا به عنوان بزرگترین واردکننده و مصرف‌کننده جهان، موجب برهم‌خوردن جدی تعادل و ایجاد اختلالات اساسی خواهد شد.

اقدامات اعلام‌شده از سوی ترامپ برای خود ایالات متحده نیز بسیار دردناک خواهد بود. کاملا واضح است که نرخ رشد تولید ناخالص داخلی و واردات این کشور نسبت به دوره پنج ساله گذشته، از ابتدای سال 2020 تا پایان سال 2024، کاهش خواهد یافت.

در عین حال صادرات آمریکا نیز به دلیل اقدامات متقابل تجاری و سیاسی از سوی سایر دولت‌ها، تشدید مشکلات فروش در اقتصاد جهانی و همچنین افزایش رقابت، آسیب خواهد دید. شایان ذکر است، نرخ رشد صادرات ایالات متحده از ابتدای سال 2010 تا پایان سال 2014 میلادی نیز در مجموع کمی کمتر از میانگین جهانی بوده است.

تاثیر این اقدامات بر اقتصاد آمریکا، آن هم در بحبوحه کاهش نرخ رشد اقتصادی و افزایش مشکلات در بخش صادرات، می‌تواند خود را در کاهش سطح اشتغال در این کشور نیز به نمایش بگذارد.