آینده کریدورهای بین‌المللی حمل‌ونقل (ITC) به یکی از محورهای اصلی گفت‌وگو در دومین نشست سران «روسیه – آسیای مرکزی» تبدیل شد که در تاریخ ۹ اکتبر در شهر دوشنبه برگزار گردید. پیشنهاد مطرح‌شده در این نشست، ایجاد شبکه ای واحد از این کریدورها با قوانین و ضوابط مشترک بود.
پیوند حمل‌ونقلی میان کشورها
این ابتکار از سوی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، ارائه شد. وی اظهار داشت:
یکی از وظایف کلیدی، توسعه مسیرهای اصلی شمال–جنوب و شرق–غرب است که از قلمرو کشورهای ما عبور می‌کنند، همچنین ساخت کریدورهای ترانزیتی جدید در مقیاس بین‌قاره‌ای. در نهایت، تمامی این پروژه‌ها و سایر طرح‌های لجستیکی اوراسیایی می‌توانند در قالب یک شبکه واحد با خدمات الکترونیکی مدرن و زیرساخت‌های حمل‌ونقلی یکپارچه شوند. این امر می‌تواند حجم ترانزیت بین‌المللی از منطقه مشترک ما را چند برابر افزایش دهد.»
رئیس‌جمهور قزاقستان، قاسم جومارت توقایف، نیز پیشنهاد داد نقشه دیجیتالی یکپارچه‌ای طراحی شود که سامانه‌های حمل‌ونقل و لجستیک کشورهای عضو همسود (CIS) را در خود ادغام کند. به گفته او، این اقدام «به همگرایی برنامه‌های زیرساختی ملی کمک کرده و یک فضای یکپارچه حمل‌ونقلی ایجاد می‌کند که زمینه جذب سرمایه‌گذاری‌های کلان را فراهم می‌سازد».
شایان ذکر است که کار در این زمینه هم‌اکنون آغاز شده است. در تاریخ ۱۰ ژوئیه ۲۰۲۵، نشست گروه کارشناسی در مسکو برگزار شد تا پیش‌نویس راهبرد دیجیتالی‌سازی مسیرهای اصلی حمل‌ونقل چندوجهی کشورهای عضو همسود هماهنگ گردد. پس از تأیید در سطح کارشناسی، تصمیم گرفته شد که این طرح برای بررسی نهایی به نهادهای عالی جامعه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع ارائه شود.
همگرایی صنعتی
موضوع حمل‌ونقل در جریان کنفرانس مطبوعاتی ولادیمیر پوتین نیز ادامه یافت. وی خاطرنشان کرد که یکی از چالش‌های کنونی «حفظ مزیت‌های رقابتی حاصل از ایجاد شبکه‌های لجستیکی و همکاری‌های یکپارچه در دوران اتحاد شوروی» است.
به گفته مارات زمباتوف، رئیس مرکز مطالعات میان‌رشته‌ای در مؤسسه مدیریت دولتی دانشگاه عالی اقتصاد (HSE) و عضو زیرگروه حمل‌ونقل شورای تجاری بریکس، توسعه بیشتر مجموعه حمل‌ونقل و لجستیک کشورهای مستقل مشترک المنافع، مستقیماً با «یکپارچه‌سازی فرایندهای دیجیتال و پارامترهای کنترلی در گذرگاه‌های مرزی، تدوین رویکردهای مشترک و همگرابی مواضع حقوقی در زمینه بیمه بار و تعیین تعرفه‌های عبوری» گره خورده است.
الکساندر کاراائف، کارشناس مؤسسه مطالعات راهبردی دریای خزر، می‌گوید ولادیمیر پوتین بار دیگر این دیدگاه را مطرح کرده است که مسکو مسیرهای اوراسیایی را در قالب پروژه های رقابتی مانند کریدور «شمال–جنوب» و کریدور «شرق–غرب» نمی‌بیند. به گفته او، «درک مشترکی مبنی بر اینکه ایجاد یک شبکه چندمسیره توسعه‌یافته، محرک اقتصاد منطقه‌ای خواهد بود و در واقع به ادغام صنعتی منجر می‌شود وجود دارد».
رویکرد مشابهی نیز در اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) دنبال می‌شود. به گفته کاراائف، اسناد و تصمیم‌های کمیسیون اوراسیای درباره توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، بر اتصال مسیرهای شرق–غرب و شمال–جنوب در چارچوب همگرایی با ابتکار «یک کمربند، یک راه» چین متمرکز است.
کشورهای عضو نشست طبق روال معمول توجه خود را بر کریدور بین‌المللی حمل‌ونقل شمال–جنوب متمرکز کردند. به گفته مارات زمباتوف، در حال حاضر مراحل نهایی آماده‌سازی قرارداد تجاری مربوط به بخش ریلی رشت–آستارا در ایران در دست انجام است؛ بخشی که تکمیل‌کننده حلقه مفقوده در مسیر غربی این کریدور خواهد بود.
در نشست خبری ۱۱ سپتامبر، امین ترفع ، رئیس مرکز روابط بین‌الملل وزارت راه و شهرسازی ایران، اعلام کرد که توافق برای آغاز ساخت خط‌آهن رشت–آستارا به‌زودی امضا خواهد شد. به گفته او، شرکت‌های ایرانی و روسی در حال هماهنگی اجرای این پروژه هستند. نیمی از زمین‌های مورد نیاز برای ساخت خریداری شده و انتظار می‌رود بخش باقیمانده تا ماه مارس تملک شود تا عملیات ساخت از سال آینده آغاز گردد.
دیمیتری کوپتیف
Read next content