یک سوم حجم حمل‌ونقل، بین المللی است...

روسیه به همراه شرکای خود از اتحادیه اقتصادی اوراسیا و بریکس، در حال توسعه کریدورهای حمل‌ونقل و لجستیک می‌باشند و از طرح‌های ابتکاری در حوزه گسترش یکپارچگی اقتصادی بین‌المللی حمایت می‌کنند. سرگی پاولوف معاون اول مدیرعامل شرکت «راه‌آهن روسیه» در خصوص مهمترین وظایف این هلدینگ در زمینه همکاری‌های بین‌المللی، با پایگاه «1520International» گفتگو کرد.

سال گذشته برای شرکت سال چالش‌برانگیزی بود. حجم کالاهای حمل‌شده توسط شرکت «راه‌آهن روسیه» در مسیرهای بین‌المللی چقدر بوده است؟

سال گذشته هم برای شرکت و هم به طور کلی برای اقتصاد کشورمان، واقعا سال سختی بود. حمل‌ونقل بین‌المللی همچنان تحت تاثیر شرایط ژئوپلیتیکی، فشار مداوم تحریم‌ها و نوسانات بازارهای جهانی قرار داشت. با این حال، برای چند سال متوالی مجموع حجم کالاهای بین‌المللی حمل‌شده از طریق شبکه «راه‌آهن روسیه» به صورت ثابت بیش از نیم میلیارد تن در سال بوده است. بدین ترتیب می‌توان گفت، یک سوم حجم حمل‌ونقل ما، بین‌المللی است.

تلاش‌های ما در خصوص تقویت همکاری‌ها با شریک اقتصادی کلیدی روسیه، یعنی چین، نیز ادامه داشته است. حجم کل حمل‌ونقل ریلی میان دو کشور در سال گذشته بالغ بر 175 میلیون تن (رشد 9 درصدی نسبت به سال 2023) بوده است که خود یک رکورد تاریخی جدید محسوب می‌شود.

حمل‌ونقل کانتینری کالا، یکی از بخش‌هایِ به‌سرعت در حال رشدِ بازار می‌باشد. در حال حاضر آمار و ارقام مربوط به این حوزه چگونه است؟

حجم کالاهای کانتینری که ما در مسیرهای بین‌المللی حمل کرده‌ایم برابر با ۴/۸ میلیون TEU بوده است (به میزان ۸/۳ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۳ میلادی).

در عین حال، افزایش یک و نیم برابری ترانزیت کانتینری تا 1/3 میلیون TEU (نسبت به سال 2023) نیز بسیار تحسین‌برانگیز است. چنین رشدی بدون هماهنگ‌سازی اقدامات ادارات راه‌آهن کشورهای مشارکت‌کننده در کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی امکان‌پذیر نبود.

نمونه برجسته این همکاری، به نظر من، پروژه یکپارچه‌سازی مشترک «شرکت حمل‌ونقل و لجستیک متحد» با همکاران بلاروسی و قزاقستانی است که در سال 2024 میلادی دهمین سالگرد خود را جشن گرفت. از زمان راه‌اندازی این پروژه، بیش از 4 میلیون تن TEU به وسیله سرویس‌های شرکت «UTLC ERA» حمل شده است و اکنون نیز از نظر جغرافیایی بیش از 740 مسیر را پوشش می‌دهد.

در سال گذشته، کالاها از طریق کدام مسیرهای اصلی ریلی و کدام کریدورهای بین‌المللی حمل‌ونقل می‌شده‌اند و دلیل این امر چه بوده است؟

جریان‌های کالای بین‌المللی عمدتا به چهار مسیر گرایش دارند: شرق، شمال غرب، دریاهای آزوف و سیاه، و همچنین کریدور «شمال - جنوب».

بنا به دستورات ولادیمیر پوتین رئیس جمهور فدراسیون روسیه، شرکت «راه‌آهن روسیه» «نقشه‌های راه» مصوب هیئت دولت روسیه را اجرایی کرده است. این نقشه‌های راه برای توسعه کریدورهای حمل‌ونقل و لجستیک و با هدف تامین حمل‌ونقل جریان‌های کالای بین‌المللی تدوین شده‌اند.

در پایان سال گذشته با همکاری وزارت حمل‌ونقل روسیه، پیشنهاداتِ مطرح‌شده در خصوص دستیابی به شاخص مورد نظر از هدف ملیِ توسعه فدراسیون روسیه تا سال 2030 و همچنین چشم‌اندازها تا سال 2036، در قالب یک برنامه جدید از اقدامات («نقشه راه») گردآوری شد. هدف از این برنامه، افزایش حداقل 1/5 برابری حجم حمل‌ونقل کالا از طریق کریدورها تا سال 2030 (نسبت به سال 2021؛ بنا به دستور شماره 309 «ماه مه» رئیس جمهور فدراسیون روسیه) از طریق افزایش رقابت‌پذیری جهانیِ چهار کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی نامبرده، می‌باشد.

توسعه حمل‌ونقل در مسیرهای کریدور «شمال - جنوب» چگونه پیش می‌رود؟

حجم حمل‌ونقل ریلی در کریدور «شمال - جنوب» پیوسته در حال رشد است. در سال 2024، 12/9 میلیون تن کالا از طریق این کریدور حمل شده است (رشد 2/6 درصدی نسبت به سال 2023). از سال 2019 تاکنون نیز حجم حمل‌ونقل به میزان 16 درصد افزایش داشته است.

در حال حاضر، زیرساخت‌ها و سرویس‌های لجستیکی کلیه مسیرهای کریدور «شمال - جنوب» در حال توسعه می‌باشند.

به منظور برقراری ارتباط ریلی مستقیم در شاخه غربی کریدور، در ماه مه 2023 در حضور روسای جمهور روسیه و ایران توافقنامه‌ای میان دولت‌های این دو کشور در خصوص پروژه «رشت - آستارا» در خاک ایران امضا شد.

در پایان سال گذشته نیز توافقنامه‌ای در خصوص توسعه مسیر غربی کریدور «شمال - جنوب»، که شرکت «راه‌آهن روسیه» نقش بسیار مهمی در تهیه آن ایفا کرده است، با دولت آذربایجان به امضا رسید. اجرای این توافقنامه در وهله اول، امکان هماهنگ‌سازی توسعه حمل‌ونقل کالا و زیرساخت‌ها، تسهیل رویه‌های عبور کالا از مرزهای دولتی و همچنین متعادل‌سازی روند رشد حجم حمل‌ونقل با توسعه زیرساخت‌ها را فراهم خواهد آورد.

شایان ذکر است، توسعه گذرگاه ریلی «دربند» نیز با انتقال بخش «دربند - سامور» به سامانه کشش جریان متناوب، همچنان ادامه دارد.

همچنین بر اساس توافقات میان ادارات راه‌آهن روسیه، ایران، قزاقستان و ترکمنستان، در مسیر شرقی کریدور «شمال - جنوب» برای سومین سال پیاپی نرخ‌های رقابتی (جهت عبور از گذرگاه‌های مرزی میان ترکمنستان و ایران) اعمال شده است.

از اواخر سال 2023 میلادی نیز تعداد دفعات اعزام سرویس کانتینری منظم افزایش یافته و اکنون به 4 قطار رسیده است.

از نظر شما، آیا احداث گذرگاه‌های جدید در نقاط مرزی میان روسیه و کشورهای همجوار آن در آینده نزدیک ضروری است؟ در حال حاضر کدام مسیرها دارای بیشترین تقاضا هستند؟

توسعه گذرگاه‌های ریلی با کشورهای همجوار بخش مهمی از کار ما در حوزه تطبیق زیرساخت‌ها بر اساس نیازهای اقتصادی است.

ما در این زمینه در حال همکاری و تعامل با نهادهای تخصصی مربوطه هستیم.

شرکت «راه‌آهن روسیه» در حال حاضر در حال اجرای پروژه سرمایه‌گذاری «توسعه زیرساخت‌های گذرگاه‌های ریلی» نیز می‌باشد.

بنده پیش‌تر به پروژه نوسازی گذرگاه ریلی «دربند»، واقع در مرز روسیه و آذربایجان، اشاره کردم.

همچنین به منظور رشد بیشتر جریان کالا با چین در گذرگاه مرزی «زابایکالسک - منچوری»، در ایستگاه زابایکالسک، در حال توسعه زیرساخت‌های خطوط 1435 میلیمتری و 1520 میلیمتری هستیم. ما در سال 2024 طراحی سه پارک را به اتمام رساندیم و اکنون نیز در حال آغاز عملیات ساخت و مونتاژ آنها هستیم. ظرفیت حمل‌ونقل این ایستگاه پس از اتمام کلیه عملیات‌ها، در هر دو خط عریض و کم‌عرض، تا سال 2030 میلادی برابر با 39 میلیون تن (افزایش 11 میلیون تنی نسبت ظرفیت کنونی) خواهد بود.

لازم به ذکر است، حمل‌ونقل منظم کانتینری از طریق پل مرزی «نیژنه‌لنینسکایه - تنگ‌ژیانگ» که در سال 2022 افتتاح شده بود، آغاز گردیده است. طرح‌های مربوط به افزایش تعداد گذرگاه‌های مرزی ریلی با چین نیز در دست بررسی هستند. این طرح‌ها فعلا در مرحله مطالعه قرار دارند.

در چارچوب طرح توسعه کریدور اقتصادی «روسیه – مغولستان - چین»، طول خطوط پذیرش و اعزام قطارها در مغولستان و روسیه بیشتر شده و ظرفیت حمل‌ونقل گذرگاه‌های «ناوشکی - سوخه باتور» (از 9/7 میلیون تن به 15 میلیون تن) افزایش یافته است.

همچنین به منظور افزایش ظرفیت عبوری گذرگاه‌های ریلی با قزاقستان، اقدامات مربوطه در دست انجام است. برنامه افزایش حمل‌ونقل در مسیرهای ترانزیتی، با توجه به راه‌اندازی خطوط دوم مسیر «دوستیک - مویینتی»، در مرحله آماده‌سازی قرار دارد.

ما همچنین در روند بررسی و مطالعه پروژه‌های جدید، از جمله ساخت گذرگاه حمل‌ونقل بین‌المللی «دژالیندا - موهه»، نیز مشارکت داریم.

آیا می‌توانید پروژه‌هایی را که در زمینه ایجاد زیرساخت‌های خارجی در اولویت قرار دارند، نام ببرید؟

در خصوص پروژه‌های زیرساختی خارجی، ما در حال حاضر در حال اجرای تعهداتی هستیم که پیش از این پذیرفته‌ایم. پروژه‌های مربوطه در صربستان، بلاروس و قرقیزستان در دست مطالعه و بررسی هستند.

بنا به دستور ولادیمیر پوتین رئیس جمهور فدراسیون روسیه، عملیات مربوط به پروژه مشترک «خاسان - راجین» میان روسیه و کره شمالی نیز از سر گرفته شده است.

در سال گذشته با کدام کشورها توانستید ارتباط مستقیم ریلی را در حوزه مسافربری برقرار کنید؟ برنامه‌هایتان برای سال جاری چیست و در حال حاضر چه اقداماتی در دست اجرا است؟

ما در سال‌های گذشته توانسته‌ایم ارتباط خود را با آبخازیا، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و مغولستان که به دلیل پاندمی قطع شده بود، از سر بگیریم.

همچنین در سال میلادی گذشته در چارچوب «دولت اتحادیه»، یک قطار دیگر را در مسیر «سن‌پترزبورگ – مینسک» راه‌اندازی کردیم و تعداد دفعات تردد قطارهای عبوری از بلاروس به مقصد کالینینگراد را افزایش دادیم. پایتخت‌های دو کشور را نیز سومین جفت از قطارهای سریع‌السیر «لاستوچکا» که به صورت روزانه تردد دارند، به یکدیگر متصل کرده‌اند.

لازم به ذکر است، در سال گذشته ارتباط خطوط مسافربری با چین (سویفنهه - گرودکووا) و همچنین کره شمالی از سر گرفته شد، تردد قطارهای اداره راه‌آهن ازبکستان در مسیر «تاشکند - مسکو» مجددا برقرار شد و توافقاتی نیز در خصوص گسترش همکاری‌ها در حوزه حمل‌ونقل گردشگری و همچنین سایر حوزه حاصل گردید.

ارزیابی شما از عملکرد واحد حمل‌ونقل و لجستیک که توسط شورای تجاری بریکس ایجاد شده است، چیست؟ این گروه در طول فعالیت خود به چه نتایجی دست یافته است؟ در حیطه فعالیت این واحد، چه اقدامات و پروژه‌هایی برای سال جاری میلادی برنامه‌ریزی شده است؟

فاصله جغرافیایی کشورهای بریکس از یکدیگر، مسئله افزایش پیوندهای لجستیکی را در اولویت قرار می‌دهد. حل این مسئله نیز منوط به پویایی تجارت متقابل و به تبع آن، پویایی حمل‌ونقل می‌باشد.

در دوره ریاست روسیه بر بریکس در سال 2024، تمرکز ما بر حل مسئله افزایش ارتباطات و پیوندهای لجستیکی دولت‌های این اتحادیه قرار داشت. ما در چارچوب شورای تجاری بریکس، قالب جدیدی را ایجاد کردیم که به مسائل حمل‌ونقل و لجستیک اختصاص داشت و در نهایت نمایندگان بیش از صد شرکت بریکس را به خود جذب کرد.

همچنین به صورت مشترک گزارشی در خصوص موانع حمل‌ونقل در بریکس تهیه کردیم و رویکردهای مشترک برای غلبه بر محدودیت‌های شناسایی‌شده را تدوین نمودیم.

در حال حاضر نیز به پیشنهاد شرکای خود از امارات متحده عربی، در حال بررسی ایده ایجاد یک «پلتفرم جهانی حمل‌ونقل و لجستیک» به صورت دائمی هستیم. این پلتفرم قرار است در سال 2025 میلادی راه‌اندازی شود.

یکی دیگر از اولویت‌های همکاری چندجانبه ما، توسعه ظرفیت‌های انسانی است. ما (فعلا به صورت آنلاین) آکادمی حمل‌ونقل بریکس را راه‌اندازی کرده‌ایم و امیدواریم که این پروژه در آینده، توسعه یافته و به فضایی برای برنامه‌های مشترک کارآموزی، ارتقای مهارت‌های شغلی، تبادل تجارب و سایر زمینه‌های همکاری تبدیل شود.