ماه آوریل به ماهی پر فعالیت در حوزه توسعه کریدور بینالمللی شمال-جنوب تبدیل شد. روز گذشته در شهر آستارای ایران مذاکراتی میان معاونان روسای ادارات راهآهن روسیه، آذربایجان و ایران برگزار گردید. بر اساس اطلاعات موجود، در این مذاکرات مسائل مربوط به بارگیری برگشتی قطارهای کانتینری در کریدور شمال-جنوب و همچنین راهاندازی حملونقل ترکیبی به بندر بندرعباس ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
شواهد حاکی از آن است که در این گفتگوها دمیتری کروکوف معاون حملونقل چندوجهی شرکت «لجستیک راهآهن روسیه» نیز حضور داشته است. این شرکت در حال حاضر در حال توسعه مسیر شرقی کریدور شمال-جنوب که از خاک قزاقستان، ترکمنستان و ایران عبور میکند، میباشد. حضور نماینده «لجستیک راهآهن روسیه» در مذاکرات آستارا که مسیر غربی کریدور شمال-جنوب از آن عبور میکند (روسیه - آذربایجان - ایران)، میتواند نشاندهنده آن باشد که توسعه مسیر غربی نیز به این «دختر» شرکت «راهآهن روسیه» واگذار خواهد شد.
چند رویداد مهم دیگر نیز در ارتباط با کریدور شمال-جنوب برای روزهای آینده برنامهریزی شده است. به عنوان مثال، در تاریخ 20 آوریل والری پیکالوف رئیس سازمان گمرکات فدرال روسیه، به ایران سفر خواهد کرد تا درباره مسائل مربوط به همکاریهای گمرکی میان روسیه و ایران گفتگو کند. پیشتر نیز در همین هفته پیکالوف عملکرد پست گمرکی بندر دریایی اولیا (در آستراخان) را مورد بررسی و بازدید قرار داد. در جریان این سفر، وی بر اهمیت کریدور شمال-جنوب در شرایط ژئوپلیتیکی جدید تاکید کرد و اظهار داشت «تمام تلاشها در حال انجام است» تا این کریدور کارآمدتر شود. بندر اولیای روسیه در عملکرد مسیر ترانسکاسپین کریدور شمال-جنوب نقشی کلیدی ایفا میکند.
در روزهای 26 و 27 آوریل نیز یک دفتر ویژه در داغستان افتتاح خواهد شد که وظیفه آن کمک به رانندگان کامیونهای روسی در شهر آستارا خواهد بود. در شرایط فقدان مواصلات ریلی سراسری در مسیر غربی کریدور شمال-جنوب از طریق ایران، حملونقل در این مسیر عمدتا به صورت جادهای انجام میشود و مدتهاست که عنوان میشود رانندگان روسی در این مسیر مدام با مشکلاتی نظیر سوءاستفادهها و رقابتهای ناعادلانه مواجه هستند.
وخامت این مسئله و عزم راسخ مقامات ایرانی برای رفع آن، با اطلاعیه اخیر وزارت توسعه اقتصادی داغستان تایید شد. در این اطلاعیه ذکر شده است: «رانندگان روسی که در هنگام حمل محمولات در فضای کریدور بینالمللی شمال-جنوب، با تجاوز پلیس جمهوری اسلامی ایران از اختیارات خود مواجه میشوند، میتوانند از طریق شماره تلفن همراه مربوطه مستقیما با اداره امنیت پلیس تماس حاصل نمایند. این تصمیم از سوی جناب ذاکری رئیس پلیس راه آستارا-تالش پس از مشورتهای کاری با طرف روس، اتخاذ شده است».
ناتالیا زادونسکایا رئیس اداره پروژههای خارجی و همکاریهای بینالملل سازمان «مدیریت کریدورهای حملونقل بینالمللی» و مدیر اجرایی شورای تجاری ایران و روسیه خاطر نشان کرد که پس از امضای توافقنامه همکاری جامع راهبردی میان فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران و در آستانه اجرایی شدن توافقنامه تجارت آزاد میان اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران، اقدامات عملیاتی مربوط به توسعه کریدور شمال-جنوب به طور قابل توجهی فعال شده است.
به عقیده الکساندر کاراوایف کارشناس پژوهشکده مطالعات راهبردی کاسپین، فعالسازی اینچنینی نهادها و ادارات به این دلیل است که مهلت زمانی برای آغاز اقدامات عملی در جهت رسیدن به شاخصهای هدف سال 2030، در حال اتمام است. طبق پیشبینیهای مختلف، حجم حملونقل در مسیر غربی کریدور شمال-جنوب تا این زمان باید به 15 الی 17 میلیون تن برسد.
این تحلیلگر در ادامه افزود: «در حال حاضر این درک وجود دارد که دیگر زمانی برای آنکه منتظر آغاز ساخت بخش رشت-آستارا بمانیم، باقی نمانده است. همچنین در سایر بخشها باید نوسازی انجام شوند، گلوگاههای انتقال و جابجایی محمولات باید گسترش یابند و گذرگاههای مرزی نیز باید مورد بهینهسازی قرار گیرند». به نقل از الکساندر کاراوایف، البته در این حوزه تاکنون پیشرفتهای قابل توجهی نیز حاصل شده است. به عنوان مثال، نوسازی زیرساختها و نصب تجهیزات جدید باعث شده است تا ظرفیت عبوری گذرگاههای میان روسیه و آذربایجان پنج برابر افزایش یابد. در حال حاضر اقدامات مربوط به یکپارچه کردن مراکز مدیریتی و فنی در یک ساختار واحد به منظور تامین لجستیک بدون درز و یکپارچه از روسیه تا ایران، نیز در حال انجام است.