تجمیع قوا در سازمان همکاری‌های شانگهای

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در اوایل ژوئیه در خصوص پروژه‌های حمل‌ونقلی که برای رشد اقتصادی و افزایش مبادلات تجاری متقابل ضروری می‌باشند، با سران کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای به بحث و گفتگو پرداخت.

این مذاکرات در شهر آستانه و در چارچوب اجلاس شورای سران کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای برگزار گردید. اهمیت حمل‌ونقل ریلی نیز بارها در حاشیه این اجلاس مطرح شد: حمل‌ونقل ریلی حلقه مهمی از زنجیره لجستیک است که بدون آن کارایی حمل‌ونقل چندوجهی کاهش می‌یابد.

لیکن رویداد محوری این اجلاس، ملاقات رئیس جمهور فدراسیون روسیه با شی جین پینگ رئیس جمهور چین بود. رهبران روسیه و چین به افزایش بی‌سابقه تجارت و همچنین رشد جریان گردشگری میان دو کشور اشاره کردند و پیرامون راه‌های توسعه همکاری‌ها به بحث و گفتگو پرداختند.

نمونه بارز همکاری‌های ثمربخش دو کشور، پروژه‌های مشترک آنها در حوزه حمل‌ونقل می‌باشد: ساخت پل‌های فرامرزی، احداث گذرگاه‌های ریلی و جاده‌ای. توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل میان دو کشور موجب رشد بی‌سابقه تجارت دوجانبه و افزایش ترانزیت میان چین و اروپا از طریق روسیه گردیده است. بدین ترتیب، در سه ماهه ابتدایی سال 2024 میلادی حجم ترانزیت ریلی کانتینری از طریق خاک روسیه از مبدا چین به اروپا به میزان 44 درصد افزایش داشته و به 90 هزار TEU رسیده است.

شرکت «راه‌آهن روسیه» در سال جاری انتظار رشد 7 درصدی حمل‌ونقل کالا با چین را نسبت به سال گذشته دارد. در سه ماهه اول این سال حجم حمل‌ونقل راه‌آهن روسیه در مسیر چین برابر با 42/5 میلیون تن (3/2 میلیون تن بیشتر از دوره مشابه سال گذشته) بوده است. در همین بازه حجم حمل‌ونقل از طریق گذرگاه‌های مرزی روسیه و چین به میزان 21 درصد و از طریق بنادر دریایی به میزان 3 درصد با رشد همراه بوده است.

بخش آذربایجانی کریدور شمال-جنوب

کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب ضمن ادغام لجستیک بیش از 10 کشور قرار گرفته در مسیر جریان‌های اصلی کالا، باید دو شهر سن‌پترزبورگ و مومبای را به یکدیگر متصل کند و زمان لازم جهت حمل محمولات را نیز در مقایسه با مسیر عبوری از کانال سوئز کاهش دهد.

یکی از موضوعات اصلی مذاکرات میان ولادیمیر پوتین و الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری‌های شانگهای، توسعه مسیر غربی کریدور شمال-جنوب بود.

انشعاب غربی این کریدور، با عبور از ناحیه فدرالی قفقاز شمالی به سمت آذربایجان امتداد می‌یابد. این انشعاب در چارچوب پروژه فدرالی توسعه شبکه اصلی راه‌آهن یکی از اولویت‌های امروز خواهد بود.

وزیر حمل‌ونقل روسیه انتظار دارد ظرفیت حمل‌ونقل ایستگاه سامور-2 در کریدور شمال-جنوب که در مرز روسیه و آذربایجان واقع شده است، از 15 میلیون تن در سال 2025 به 20 میلیون تن در سال 2028 افزایش یابد.

قطر به دنبال پیوستن به کریدور بین‌المللی

در زمان ملاقات رئیس جمهور روسیه با تمیم بن حمد آل‌ثانی امیر قطر در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری‌های شانگهای، موضوع توسعه مشترک کریدور شمال-جنوب نیز مورد بحث و گفتگوی طرفین قرار گرفت.

امیر قطر خاطرنشان کرد: «همکاری قطر و روسیه در خصوص سرمایه‌گذاری در این زمینه ادامه دارد. بانک‌های مرکزی ما در حال کار هستند. در خصوص احتمال پیوستن قطر به کریدور حمل‌ونقل شمال-جنوب نیز مذاکراتی در حال انجام است».

پیوستن قطر به کریدور شمال-جنوب، به چند دلیل از اهمیت قابل توجهی برای توسعه این کریدور برخوردار است. اولاً، قطر یکی از بزرگترین صادرکنندگان نفت، گاز و کالاهای دیگر است. پیوستن این کشور می‌تواند حجم محمولات قابل حمل‌ونقل را افزایش دهد و بازدهی اقتصادی کریدور را بالا ببرد. دوماً، قطر از منابع مالی قابل توجهی برخوردار است که می‌توانند صرف توسعه زیرساخت‌های کریدور شوند.

سوماً، پیوستن قطر به این کریدور ضمن فراهم ساختن مسیرهای جدید برای حمل‌ونقل محمولات و افزایش ظرفیت‌های حمل‌ونقل کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای، موجب گسترش کریدور نیز خواهد شد.

ترانزیت از طریق مغولستان

در جریان دیدارهای رئیس جمهور روسیه با اوخناگین خورِلسوخ رئیس جمهور مغولستان در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری‌های شانگهای، پروژه‌های ریلی نیز مورد بحث و گفتگو قرار گرفتند. سال گذشته حجم حمل‌ونقل محمولات شرکت سهامی روسی-مغولستانی «راه‌آهن اولان باتور» (UBZD) به سطح بی‌سابقه 5 میلیون تن رسید. لیکن ظرفیت حمل این شرکت را می‌توان باز هم افزایش داد. این ضرورت اکنون وجود دارد و راه‌آهن اولان باتور نیز یکی از سه کریدور تجاری اقتصادی است. ما نیازمند ساخت خطوط ریلی موازی و برقی کردن خطوط موجود خود هستیم.

رئیس جمهور مغولستان طرح احداث راه آهنی که خاور دور روسیه را از طریق بخش شرقی مغولستان به چین متصل می‎کند و مسیر غربی که جمهوری تیوا را از طریق بخش غربی مغولستان به شرکای چینی مرتبط می‌نماید، نیز یادآور شد.

طرح‌های مربوط به ساخت راه آهن میان خاور دور روسیه و جمهوری خلق چین از طریق بخش شرقی مغولستان از ضرورت بالا و پتانسیل قابل توجهی برای منطقه برخوردارند.

این مسئله می‌تواند هم به افزایش جریان‌های تجاری ختم شود که در این حالت راه آهن جدید فرصت‌های جدیدی را برای تجارت میان روسیه، مغولستان و چین فراهم می‌آورد، و هم موجب توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل گردد. در مجموع، این پروژه نقش مغولستان را در لجستیک منطقه تقویت خواهد کرد و موقعیت آن را به عنوان کشوری ترانزیتی که روسیه را به چین متصل می‌کند، استحکام خواهد بخشید.

باگدان چایکوفسکی