کریدور بین‌المللی شمال-جنوب، حلقه اتصال ایران و چین

مواصلات ریلی میان ایران و چین احیا شده و قطارها ضمن عبور از قزاقستان و ترکمنستان از مسیر شرقی کریدور بین‌المللی شمال-جنوب در حال تردد هستند.

اولین قطار حامل محموله‌ای از مواد معدنی روز یکشنبه مورخ 21 ژوئیه (31 تیر) ایران را به مقصد چین ترک کرد. بزرگترین بندر خشک ایران یعنی بندر خشک آپرین که در نزدیکی تهران قرار دارد، نقطه آغازین حرکت این قطار بود. این پایانه در محل تقاطع کریدورهای ریلی عرضی و طولی قرار گرفته که همین امر آن را به مرکز لجستیکی مهمی تبدیل می‌کند.

این قطار حامل مواد معدنی، پس از عبور از ترکمنستان و قزاقستان در نهایت در شهر ایوو (چین) توقف خواهد کرد. قطار مذکور این مسیر را که طول آن بیش از 10 هزار کیلومتر می‌باشد، در عرض دو هفته طی خواهد کرد که حدودا دو برابر سریعتر از مدت زمان لازم جهت ارسال همین محموله از طریق دریا است. پیش‌تر نیز در تاریخ 10 ژوئیه (20 تیر) قطاری حامل قطعات یدکی خودرو از چین به مقصد ایران ارسال شده بود.

به نقل از میعاد صالحی مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران (RAI)، این مسیر جدید ضمن تبدیل ایران به دروازه‌ای امن برای حمل بار از چین به اروپا، می‌تواند نقشی مهم در گسترش روابط تجاری میان ایران و چین ایفا نماید. وی بر قابل اطمینان بودن، امنیت و ارزانی نسبی حمل‌ونقل ریلی نیز تاکید داشت.

مرتضی جعفری معاون بازرگانی و بهره‌برداری شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران نیز خبر داد که در فاز اول، هفته‌ای یک قطار از سوی هر یک از طرفین ارسال خواهد شد. امید است در آینده نزدیک بتوان این قطار را به صورت روزانه در این مسیر داشت.

البته این رویداد اولین تلاش طرفین در جهت احیای حمل‌ونقل ریلی میان ایران و چین نیست. در سال‌های 2016 و 2018 میلادی نیز خبر آغاز تردد آزمایشی قطارها منتشر شده بود، لیکن مسئله هر بار تنها به ارسال چند محموله آزمایشی محدود می‌شد.

با این حال مواصلات هیچگاه به صورت کامل متوقف نشدند. هر چند این مسئله به صورت گسترده اعلام نشده اما مدت زیادی است که قطارهایی از چین به مقصد ایران در تردد هستند. البته پیش از آن نیز قطارهای از مبدا قزاقستان اغلب از طریق دریا به ایران ارسال می‌شدند و نه به صورت زمینی از طریق ترکمنستان. این مسئله که اکنون زیرساخت‌های کریدور شمال-جنوب جهت حمل‌ونقل میان ایران و چین مورد استفاده قرار می‌گیرند، سوالی را در خصوص رقابت احتمالی محمولات در این مسیر نیز مطرح می‌کند.

در حال حاضر روسیه به صورت مستمر در حال تلاش برای افزایش جریان کالا در این کریدور است، تمایل کشورهایی نظیر هند، امارات متحده عربی و عربستان سعودی جهت ارسال کالاهای خود از طریق کریدور شمال-جنوب به بازارهای روسیه و کشورهای آسیای مرکزی نیز وجود دارد.

از این رو، کارگروهی متشکل از نمایندگان ادارات راه‌آهن روسیه، قزاقستان و ترکمنستان در حال تعیین اولویت برای حمل‌ونقل‌هایی هستند که از طریق مسیر شرقی کریدور شمال-جنوب انجام می‌شوند.

دمیتری کوپتِف