بحران در دریای سرخ و تاثیر آن بر حمل‌ونقل دریایی و زمینی کالا

 طولانی‌تر شدن مسیرهای حمل‌و‌نقل دریایی میان اروپا و چین به کاتالیزوری جهت توسعه پل ریلی که از اوراسیا می‌گذرد، تبدیل شده است.

بحران در دریای سرخ به چالش جدیدی برای حمل‌و‌نقل دریایی کالاها بدل شده است. در همین خصوص این سوال مطرح می‌شود: آیا بازار حمل‌ونقل دریایی با شرایط جدید سازگار می‌شود یا وضعیت ناپایدار دریای سرخ منجر به تغییر گرایش ارسال‌کنندگان کالا به سمت راه‌آهن خواهد شد؟

سال 2024 میلادی برای لجستیک جهانی با بحرانی آغاز شد که یکی از پرترددترین مسیرهای دریایی جهان را مختل کرد. در دسامبر سال 2023 میلادی افزایش تنش‌ها در اوضاع سیاسی خاورمیانه منجر به وقوع حملاتی به کشتی‌های تجاری در حال عبور از تنگه باب‌المندب که دریای سرخ را به خلیج عدن متصل می‌کند، گردید. در نتیجه، ارسال‌کنندگان کالا مجبور شدند به دنبال مسیرهای جایگزین باشند؛ مسیر دریایی که از طریق آب‌های دریای سرخ امکان دسترسی به کانال سوئز، یعنی کوتاه‌ترین راه دریایی میان اروپا و چین، را فراهم کند. در این شرایط گزینه جایگزین کانال سوئز عبارت است از دور زدن قاره آفریقا از ناحیه دماغه امید نیک که 14 الی 15 روز به سفر 28 روزه معمول از طریق دریای سرخ اضافه می‌کند.

افزایش هزینه حمل‌و‌نقل کانتینری دریایی در مسیر چین-اروپا در ابتدای سال 2024، در وهله اول با تشدید تنش‌ها در دریای سرخ در ارتباط است. تغییر اجباری مسیر کشتی‌های کانتینری حول قاره آفریقا به صورت قابل توجهی هزینه‌های حمل‌و‌نقل را افزایش می‌دهد. علاوه بر این‌ها، فصل پیک که همواره در آستانه سال نو چینی آغاز می‌شود، افزایش نرخ حمل‌و‌نقل در ژانویه 2024 میلادی را تشدید کرده است. شاخص حمل‌و‌نقل دریایی World Container Index (WCI) Drewry پیک رشد هزینه ارسال کانتینر 40 فوتی در مسیر چین-اروپا-چین را در ژانویه 2024 نمایش می‌دهد که عبارت است از 3964 دلار به ازای هر FEU.

شاخص حمل‌ونقل کانتینری شانگهای (SCFI) نیز که نرخ حمل‌و‌نقل نقطه‌ای محموله‌های دریایی از مبدا چین به 13 مقصد را منعکس می‌کند و به‌صورت روزانه به‌روز می‌شود، به وضوح افزایش بحران در حمل‌ونقل دریایی را نمایش می‌دهد. پس از پیک ژانویه 2024، روند شاخص در مسیر نزولی قرار گرفت و تا اواسط ماه مارس این سال به رقم 1773 دلار به ازای هر TEU رسیده است. بر مبنای محاسبات انجام گرفته، متوسط ​​کاهش هفتگی نرخ حدود 4 درصد است که بر همین اساس می‌توان پیش‌بینی کرد، در صورت وقوع سناریوی خوشبینانه در اوضاع دریای سرخ، این نرخ پس از 12 الی 13 هفته به نرخ ماه دسامبر باز خواهد گشت.

حمل‌و‌نقل گران‌قیمت هوایی و حمل‌و‌نقل طولانی‌مدت دریایی میان اروپا و چین نیز به کاتالیزوری برای توسعه پل ریلی در فضای اوراسیا تبدیل شده است.

پاندمی سال 2020 میلادی تأثیر قابل توجهی بر حوزه حمل‌ونقل در مسیر چین-اروپا-چین داشت، لیکن با وجود رکود حمل‌و‌نقل هوایی و دریایی، حمل‌و‌نقل ریلی با اثبات قابل اعتماد بودن و پیش‌بینی‌پذیری خود کمتر در معرض محدودیت‌های ویروس کرونا قرار گرفت. بحران در دریای سرخ نیز تا حدود زیادی روند سال 2020 را تکرار می‌کند. با مختل‌شدن مسیر دریایی اصلی میان اروپا و چین، حمل‌و‌نقل ریلی بار دیگر در کانون توجه جهانیان قرار می‌گیرد.

در شرایط عدم وجود ثبات در دریای سرخ، ارسال‌کنندگان کالا در حال بررسی روش‌های جایگزین برای حمل کالا در مسیر چین-اروپا-چین هستند. در همین رابطه تقاضای بسیاری برای مسیر ریلی اوراسیا که از قزاقستان، روسیه و بلاروس عبور می‌کند، پدید آمده است. رشد قابل توجه حجم حمل‌ونقل کالا در مسیر چین-اروپا-چین، نمایانگر گسیل ارسال‌کنندگان کالا به سمت خطوط ریلی می‌باشد.

از سال 2020 به بعد، این صنعت همیشه در حال تلاطم بوده و تلاش کرده که خود را با چالش‌های جدید وفق دهد. پس از پاندمی نیز ژئوپلیتیک سال 2022، مسیرها و روابط قاعده‌مندی را از نو تعریف کرده است. شرایط دائما در حال تغییر است، اتفاقات نیز غیرقابل پیش‌بینی هستند. تمامی انواع حمل‌و‌نقل بین‌المللی مورد حمله قرار گرفته‌اند. بحران دریای سرخ به چالشی برای حمل‌و‌نقل دریایی تبدیل شده است: آیا بازار حمل و نقل دریایی با شرایط جدید وفق می‌یابد یا وضعیت ناپایدار دریای سرخ منجر به تغییر گرایش ارسال‌کنندگان کالا به سمت خطوط ریلی خواهد شد؟ ویژگی‌های ساختاری زنجیره‌های لجستیکی ارسال محموله‌های کانتینری در مسیر چین-اروپا-چین می‌تواند منجر به پیدایش رقابتی خاص میان حمل‌و‌نقل دریایی و ریلی شود.